Çocuklarda görülen bir nörolojik bozukluktur. Çocuklarda DEHB, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle karakterizedir. Çocuklarda öğrenme güçlüklerine, sosyal ilişkilerde, terapi, ilaçlar veya eğitim müdahaleleri ile yönetilir. Erken teşhis ve destek, çocuğun daha sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir.
Çocuklarda DEHB Belirtileri Nelerdir?
Dikkat eksikliği belirtileri arasında dikkatini sürdürmede güçlük çekme. Dikkati kolayca dağılma. Ayrıntılara dikkat göstermekte zorlanma. Görevleri tamamlamakta zorlanma. Organizasyon becerilerinin eksik olması, sık sık eşyaları kaybetme, görevleri unutma yer almaktadır. Hiperaktivite belirtileri arasında sessiz olamama. Sürekli konuşma. Oturduğu yerde duramama, sık sık kalkma ve koşma, çalışma masasında veya sınıfta yerinde duramama, hareketli olma yer almaktadır.
Dürtüsellik belirtileri arasında ise sorumluluklarını beklememe. Örneğin sıraya girmeyi veya sıra beklemeyi beklemeden öne geçme. Konuşma sırasında başkalarının sözünü kesme, düşünmeden davranma ve riskli kararlar alma, aniden öfke patlaması yer almaktadır. Çocuklarda DEHB belirtileri çocuktan çocuğa değişebilir ve zaman içinde farklılık gösterebilir.
Ayrıca, hastalığın tanısını koymak için belirtilerin 6 ay veya daha uzun bir süre boyunca devam etmesi gereklidir. Belirtiler çocuğun yaşına ve gelişim seviyesine göre değişebilir. Bu nedenle bir uzmana danışmak gereklidir. Gerekirse uzman tarafından yapılan bir değerlendirme ile tanı koymak önemlidir.
Çocuklarda DEHB Tedavi Yöntemleri
Ne olduğunu ve nasıl yönetileceğini anlamak için hem çocuğa hem de aileye eğitim verilir. Ailelere destek ve beklentilerini yönlendirme konusunda yardımcı olur. Davranış terapileri, semptomları yönetmeye yardımcı olan etkili bir tedavi seçeneğidir. Özellikle Kognitif Davranışçı Terapi (KDT) ve Davranış Değiştirme Terapileri bu kategoride yer alır.
Terapiler, olumlu davranışları ödüllendirmek için stratejiler sunar. Aynı zamanda olumsuz davranışları da azaltmak için stratejiler sunar. Bazı durumlarda, ilaç tedavisi semptomları kontrol altına almak için kullanılır. İlaç tedavisi, çocuğun semptomlarını hafifletmek ve işlevselliğini artırmak için kullanılır.
Çocuğun öğretmeni ile işbirliği yapmak, semptomların okul ortamında yönetilmesine yardımcı olabilir. Özel eğitim programları, sınıf içi düzenlemeler ve ek destekler bu işbirliği çerçevesinde değerlendirilebilir. Ailelerin çocuklarına yardımcı olmaları önemlidir. Aileler, tutarlı bir yapı ve sınırlar oluşturarak çocuklarına destek olabilirler. Ayrıca aile içi iletişim ve ilişkileri güçlendirmek de önemlidir. Sağlıklı bir yaşam tarzı, semptomların yönetiminde yardımcı olabilir. Dengeli bir diyet, fiziksel aktivite, çocuğun enerjisini dengelemeye yardımcı olabilir. Dikkatini artırmasını sağlar.
Bazı aileler, tedavi için alternatif ve tamamlayıcı yaklaşımları düşünmektedir. Bunlar, beslenme destekleri, meditasyon, yoga veya nörofeedback gibi yöntemleri içerebilir. Ancak, bu tür yaklaşımların etkisi konusunda daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç vardır. Mutlaka bir uzman gözetiminde uygulanmalıdır. Çocuklarda DEHB tedavisi, semptomların şiddeti, yaşına ve bireysel ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilir. En iyi sonuçları elde etmek için, bir çocuk psikiyatristi rehberliğinde tedavi planı oluşturulmalıdır.
DEHB ile Büyüyen Çocuklar İçin Ebeveynlere İpuçları
Dikkatini toplamakta güçlük çeken çocuklar ile huzurlu bir hayat sürmek için yardımcı olabilecek ipuçları. Plan yapma ve organize etme becerileri zayıftır. Yönlendirici tavrınız sayesinde kendi otokontrolünü sağlamaya yönelik beceriler kazanma şansı bulur. Ders çalışma saatlerini, oyun zamanlarını gösteren çizelge oluşturmak önemlidir. Bu zaman yönetimini sağlayabilmesi açısından yönlendirici olacaktır.
Özellikle ev içinde çalışma ortamlarını oluştururken sade tercihler yapmak iyi olacaktır. Dikkatini dağıtacak öğelerden kaçınmak ona kendini iyi hissettirecektir. Zaten çeşitli konularda ve ortamlarda zorluk yaşayan çocuğunuza evde yardımcı olmaya çalışırken, sabırlı olmaya özen gösterin. Bu şekilde hem evdeki huzurlu ortamı korumuş hem de güvenli ve kabul gördüğü bir ortam sağlamış olursunuz.
Ebeveyn olarak dikkat etmeniz gereken şeylerin başında stabil ortam sağlamak geliyor. Çocuklar için rutinleri devam ettirebilmek son derece önemlidir. Rutinlerindeki stabilite bozulduğunda çocukların konsantrasyonunda, ciddi bozulmalar görülmektedir. Aynı zamanda dürtüselliklerinde ve duygu kontrollerinde de ciddi bozulmalar görülür. Duygularını ve davranışlarını geliştirmeye ve şekillendirmeye çalışırken, onu anladığını göstermek son derece önemlidir.
Yargılanmadığını ve güvende olduğunu hissettiği zaman size karşı durmak yerine uyum gösterecek şekilde davranır. Her ailenin ev içinde uyması gereken ve herkes için geçerli yazılı olmayan kuralları vardır. Bu kuralları ailecek yeniden gözden geçirip netleştirin. Gerekirse yazılı hale getirin. Kurallara uyum sağladığı durumda sözel pekiştirmeler ile çocuğunuzu ödüllendirin. Uymaması durumunda ise devreye girecek doğal yaptırımlar hakkında konuşun. Kurallar ve yaptırımların netleştirilmesi son derece önemlidir.
DEHB, biyolojik kökenli bir sorun olarak kabul edilmektedir. Bu konudaki araştırmalar, uyku süresinin önemini vurgulamaktadır. Hareketlilik olarak açığa çıkan fazla enerji ile başa çıkabilmek için düzenli spora yönlendirmeye çalışmanız önemlidir. Bu süreçte çocuğunuzun aldığı enerji, harcadığı enerjiden fazla olmamalıdır. Beslenme alışkanlıkları son derece önem arz etmektedir.
Bunu basit bir kalori hesabı ile düzenlemek mümkündür. Bunun dışında, ambalajlı gıdalardan, gazlı içeceklerden ve hazır ürünlerden kaçınmak doğru bir tercih olacaktır. Bu konuda çocuğunuza örnek olarak yol gösterici olmalısınız. Sorumluluk duygusunu geliştirmesine yardımcı olmalısınız. Onun da istediği bir evcil hayvan sahiplenmek iyi bir fikir olabilir. Sevimli canlılar sayesinde evin içine de neşe saçılacaktır.
Çocuklarda DEHB sosyal ve duygusal becerileri kazanma ve geliştirmede son derece zorlayıcıdır. Eğer çocuğunuz doğru yardım ve destek alma imkânını elde edebilirse bu süreç o kadar da zorlayıcı olmayacaktır. Hali hazırda akademik olarak sıkıntı yaşayan çocuğun bir de akran iletişiminde sıkıntı yaşaması onu zor duruma sokabilir. Zaman zaman ebeveyn desteği bu süreçleri atlatmak için yeterli olmayabilir. Bu durumda profesyonel destek almak son derece önemlidir. Çocuğunuzun yapmasını istediğiniz ya da istemediğiniz davranışlar konusunda ona örnek olmanız gerekir.
Eğer yapmasını istediğiniz şeyin tam tersi şekilde davranırsanız çocuğun kafası karışır. Zaten kontrol etmekte zorlandığı duyguların kontrolünü sağlamakta daha da zorlanır. Mükemmeliyetçi bir tutum tarzından kaçınmak ve çocuğunuzu olduğu gibi kabul etmek bu zorlu süreci kolaylaştıracaktır. Çocuğunuzu kendi gelişimi içinde değerlendirip, onun gösterdiği her bir gelişim basamağını büyük bir başarı olarak kabul edin. Unutmayın, mükemmeliyetçi bir tutum beklenti yaratır. Bu da çocuğunuzun ve sizin sürekli hayal kırıklığı ve umutsuzluk yaşamanıza yol açabilir.
