Odaklanma ve konsantrasyon sorunu yaşayan bir durumdur. Çocuklarda dikkat eksikliği durumunda genellikle uzun süre bir işe odaklanamazlar. Dikkatleri kolayca dağılır. Bu durum, okul performansını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir. Hiperaktivite ve dürtüsellik ile de birleşebilir. Tedavisi ilaçlar ve terapi ile mümkündür. Erken teşhis önemlidir. Ebeveyn ve öğretmenlerin desteği süreci kolaylaştırır.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Çocuklar, bir aktivite veya görev üzerinde uzun süre odaklanmakta güçlük çekerler. Çevredeki sesler veya olaylar nedeniyle kolayca dikkatleri dağılabilir. Başladıkları işleri sıklıkla yarım bırakır ve tamamlayamazlar. Günlük aktivitelerde veya ödevlerde sık sık unutkanlık yaşarlar. Görevleri veya aktiviteleri organize etmekte zorlanırlar. Özellikle detay gerektiren işlerde dikkatsiz hatalar yapabilirler.
Konuşma esnasında karşısındaki kişiyi dinlemiyormuş gibi görünürler. Kalem, oyuncak veya defter gibi kişisel eşyalarını sık sık kaybederler. Zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınma veya bu tür görevleri sevmeme eğilimindedirler. Özellikle okul ödevleri ve evdeki sorumluluklarını yerine getirmekte ihmalkâr davranırlar. Çocuklarda dikkat eksikliği belirtileri günlük yaşamı etkiliyorsa, uzmandan yardım alınmalıdır.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Tanısı Nasıl Konur?
Belirtileri fark eden ebeveynler ve öğretmenler, çocuğun davranışlarını gözlemler. Belirtileri rapor eder. Psikolog, psikiyatrist veya çocuk doktoru gibi bir uzman, belirtileri değerlendirir. Bunun için geniş kapsamlı bir değerlendirme yapar. Bu süreçte, çocuğun davranışları, öğrenme şekli, dikkat süresi ve diğer faktörler gözden geçirilir. Uzman, çocuğun ailesi, öğretmenleri ve çocuğun kendisi ile görüşmeler yapar. Ayrıca, çocuklarda dikkat eksikliği belirtilerini ölçen anketler doldurtur. Çocuğun tıbbi geçmişi değerlendirilir ve fiziksel sağlık durumu kontrol edilir.
Bu, dikkat eksikliğine neden olabilecek diğer sağlık sorunlarının dışlanmasını sağlar. Tanı koymada, “DSM-5” gibi klinik kılavuzlar kullanılır. Belirtilerin en az 6 ay boyunca sürekli ve yaygın olarak görüldüğünden emin olunması gerekir. Gerekli durumlarda dikkat, hafıza ve öğrenme becerilerini ölçen psikometrik testler uygulanabilir. Uzman, çocuğu çeşitli ortamlarda gözlemleyerek belirtilerin yaygınlığını değerlendirir. Belirtilerin kaynağı olabilecek diğer psikolojik bozukluklar, çevresel stres faktörleri değerlendirilir. Bu adımlar tamamlandığında, uzman tanıyı koyar ve uygun tedavi yöntemlerine karar verir.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Neden Olur?
Aile geçmişinde DEHB ya da dikkat sorunları olan çocuklarda bu durumun görülme olasılığı daha yüksektir. Beyindeki dopamin ve norepinefrin gibi kimyasalların dengesizliği yol açar. Gebelik döneminde alkol, sigara kullanımı, kurşun maruziyeti gibi zararlı maddeler de riski artırır. Yetersiz ya da dengesiz beslenme, özellikle de omega-3 yağ asitleri eksikliği, neden olur. Uzun süre ekran karşısında kalmak ve yetersiz uyku, çocukların dikkatini olumsuz etkileyebilir. Çocuklarda dikkat eksikliği tespiti ve yönetimi için uzman bir doktordan destek alınması önemlidir.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?
Küçük çocuklarda, davranışsal terapi ilk tedavi olarak tercih edilir. Bu terapide çocuklara dikkatlerini nasıl yönetebilecekleri öğretilir. Pozitif davranışlar teşvik edilir. Ebeveyn eğitimi de bu süreçte önemlidir. Bazı çocuklar için ilaç tedavisi faydalı olabilir. Stimulant ve non-stimulant ilaçlar, DEHB semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. İlaç tedavisi, mutlaka bir uzman kontrolünde yapılmalıdır. Çocuğun okul ortamında desteklenmesi de tedavinin önemli bir parçasıdır.
Öğretmenler, çocuğun dikkatini toplamasına yardımcı olmak için özel düzenlemeler yapabilir. Düzenli uyku, dengeli beslenme, fiziksel aktivite de belirtileri hafifletmeye yardımcı olur. Bilişsel davranışçı terapi gibi yaklaşımlar, çocukların olumsuz düşüncelerle başa çıkmalarını sağlar. Her çocuk farklı olduğu için, tedavi süreci kişiselleştirilmelidir. Çocuklarda dikkat eksikliği tedavisinde aile, öğretmen ve doktor iş birliği büyük önem taşır.
