Çocukken yaşanan ciddi stres, korku veya duygusal zorlanmalardan kaynaklanır. Fiziksel veya duygusal istismar, ihmal, aile içi şiddet, doğal afetler ya da kaza gibi olaylarla ortaya çıkar. Travma, çocukların gelişimini ve psikolojisini olumsuz etkileyebilir. Çocukluk dönemi travması, ileriki yaşlarda kaygı, depresyon, düşük özgüven gibi sorunlara yol açabilir. Uzun vadeli etkiler bırakabilir.
Çocukluk Dönemi Travması Belirtileri Nelerdir?
Çocuklar, ani öfke patlamaları ve saldırgan davranışlar sergileyebilirler. Travmaya maruz kalan çocuklar, sosyal etkileşimlerden kaçınabilir veya içine kapanabilirler. Madde kullanımı, kendine zarar verme, tehlikeli aktiviteler gibi riskli davranışlar sergileyebilirler. Çocukluk dönemi travması, okulda odaklanmayı zorlaştırabilir. Kabuslar, uyuyamama veya uyumakta zorlanma gibi uyku bozuklukları görülebilir. Sürekli bir güvensizlik ve korku duygusu olabilir. Çocuklar, güvende olmadıklarını düşünebilir ve korku içinde yaşayabilirler.
Uzun süreli üzüntü, değersizlik hissi veya hayattan zevk almama gibi depresyon belirtileri görülebilir. Travmatik olayı sürekli zihinde canlandırma, flashback’ler yaşama. Çocuklar duygularını ifade etmekte zorlanabilir, duygusal olarak kendilerini çevrelerinden soyutlayabilirler. Fiziksel belirtiler sıklıkla stres kaynaklı ortaya çıkar. Mide sorunları, baş ağrıları gibi bedensel şikayetler görülebilir.
Ani sesler, görüntüler ve belirli durumlar travmayı hatırlatarak tetikleyici olabilir. Bu da fiziksel ve duygusal tepkilere yol açar. Travmatik olayın etkileri çocuğun enerjisinde belirgin bir düşüş yaratabilir. Travmaya maruz kalan çocuklar kendilerini değersiz hissedebilirler. Dünya ve insanlar hakkında olumsuz, güvensiz bakış açıları geliştirebilirler. Bazı çocuklar yaşıtlarına göre bilişsel, dil veya motor gelişimlerinde gerilik gösterebilirler. Travma yaşayan çocuklar, anne-baba ya da bakım verenleriyle güvenli bağ kurmada zorlanabilir. Hem çocukluk döneminde hem de yetişkinlikte insanlar arası ilişkilerde mesafeli olur. Çocukluk dönemi travması belirtileri bireyden bireye farklılık gösterir ve zamanla değişiklik gösterebilir. Eğer bu belirtiler sürekli hale geldiyse, bir uzmandan yardım almak faydalı olabilir.
Çocukluk Dönemi Travması Nedenleri
Fiziksel istismar, çocuğa yönelik fiziksel şiddet ve yaralama davranışlarıdır. Sürekli dayak, tokat, itme gibi zarar verici eylemler çocuğun hem bedensel hem de ruhsal sağlığını derinden etkiler. Aşağılama, küçümseme, tehdit etme, sürekli eleştirme, korkutma gibi davranışlar çocukta öz saygı eksikliği ve güvensizlik geliştirir. Bu tür davranışlar çocuğun duygusal gelişimini engelleyebilir. Cinsel istismar, bir çocuğun cinsel olarak istismar edilmesi ve cinsel içerikli eyleme maruz bırakılmasıdır. Cinsel zorlamaların yaşanması çocukta ciddi psikolojik travmalara yol açar. Ebeveynler arasında yaşanan şiddete tanık olmak ya da aile içi çatışmaların ortasında kalmak çocuk için travmatik olabilir. Bu tür şiddet ortamı, çocuğun güvenlik hissini zedeler ve kaygı, depresyon gibi sorunlara yol açabilir.
Fiziksel ya da duygusal ihtiyaçların karşılanmaması, çocuğun temel bakımından mahrum bırakılmasıdır. İhmal edilen çocuklar, sevgisizlik, güvensizlik, yalnızlık duygularını yoğun olarak yaşayabilirler. Depresyon, alkol ya da madde bağımlılığı gibi ebeveynlerin yaşadığı sorunlar, çocuk üzerinde büyük bir yük oluşturabilir. Bu tür sorunları olan ebeveynler çocuklarına yeterli ilgi ve sevgiyi gösteremez. Çocuk ise kendini ihmal edilmiş ya da suçlu hissedebilir. Ebeveynlerin boşanması veya uzun süreli ayrılıklar çocuklar üzerinde duygusal olarak zorlayıcı olur. Bu süreçte çocuklar kendilerini suçlayabilir ya da terk edilmiş hissedebilirler. Okulda ya da sosyal çevrede zorbalığa uğrayan çocuklar, kendilerini dışlanmış, güvensiz ve değersiz hisseder.
Zorbalık, uzun vadeli psikolojik sorunlara, kaygıya ve depresyona neden olabilir. Savaş, doğal afet veya zorunlu göç gibi travmatik olaylar, çocukların güvenlik duygusunu zedeler. Bu tür olaylara maruz kalan çocuklar, sürekli korku ve güvensizlik duygusu yaşayabilir. Çocuklukta yaşanan ağır sağlık sorunları veya engellilik, hem çocuğun hem de ailenin yaşamını zorlaştırır. Sürekli hastaneye gitmek çocuğun psikolojik gelişimini olumsuz etkiler. Çocukluk dönemi travması nedenleri, çocuğun ruhsal sağlığını derinden etkileyebilir. İlerleyen dönemlerde depresyon, kaygı bozukluğu, düşük benlik saygısı gibi sonuçlara yol açabilir. Her çocuğun travmalara verdiği tepki farklı olabilir, bu nedenle erken müdahale ve destek büyük önem taşır.
Çocukluk Dönemi Travması Nasıl Tedavi Edilir?
Bilişsel davranışçı terapi, düşünce ve davranışları inceler. Kişinin travmatik deneyimlere verdiği tepkileri değiştirmeye çalışır. Travma ile ilgili olumsuz düşüncelerle başa çıkma yolları öğretilir. EMDR, travmatik anıların beyindeki etkisini azaltmak için göz hareketlerini kullanarak çalışır. Bu yöntem, travmatik anılara karşı duyarsızlaşmayı hedefler. Psikoanalitik terapi, çocukluk dönemindeki bilinçaltı dinamikleri üzerinde çalışır.
Bireyin bilinçli farkındalık düzeyine ulaşmasına yardımcı olur. Oyun terapisi çocukların yaşlarına uygun bir şekilde oyunlar aracılığıyla duygularını ifade etmelerini sağlar. Benzer travmatik deneyim yaşamış bireylerin bir araya geldiği grup terapisi, destek sağlar. Kişinin yalnız olmadığını hissetmesine yardımcı olur. Çocukluk dönemi travması tedavisinde, aile bireylerinin destekleyici rol oynaması çok önemlidir. Aile terapisi, aile dinamiklerini güçlendirir.
Bireylerin birbirlerini daha iyi anlamalarına yardımcı olur. Travmanın neden olduğu anksiyete, depresyon gibi semptomlar için bazı ilaçlar önerilir. Ancak, ilaç tedavisi genellikle terapi ile birlikte kullanılır. Travmanın tetiklediği kaygıyı yönetmek ve farkındalığı artırmak için mindfulness ve meditasyon teknikleri kullanılır. Bu yöntemler, kişinin anksiyetesini azaltarak, travmatik anılarla başa çıkmasına yardımcı olabilir. Çocukluk dönemi travması tedavi süreci kişiye özel ve uzun soluklu olabilir. Travmaların tamamen iyileşmesi zaman alabilir. Ancak doğru destekle bireyler sağlıklı bir iyileşme sürecine girebilir.
