Sinir sisteminin bir bozukluğudur ve genellikle çocukluk döneminde başlar. Tourette sendromu karakteristik belirtileri arasında ani ve tekrarlayıcı tikler bulunur. Bunlar istemsiz olarak ortaya çıkar. Çeşitli şekillerde göz, yüz, vücut hareketleri ve sözcükler şeklinde kendini gösterebilir. Şiddeti kişiden kişiye değişebilir ve bazen başka davranışsal özelliklerle birlikte görülebilir.
Tourette Sendromu Belirtileri Nelerdir?
İsteğe bağlı olmayan, ani ve tekrarlayıcı kas hareketleri veya vokal seslerdir. Göz kırpma, yüz grimasları, omuz silkme gibi istemsiz kas hareketleri. Boğuk sesler çıkarma, öksürme, homurtu gibi istemsiz ses çıkarmaları. Kelime veya cümlelerin tekrarı, anlamsız sesler çıkarma gibi davranışlar. Tikler zaman zaman artabilir veya azalabilir. Stres altında veya heyecanlanmışken şiddetlenebilir. Obsesif-kompulsif bozukluk gibi durumlar tourette sendromu ile birlikte görülebilir.
Tikler bazı durumlarda sosyal etkileşimleri ve günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir. Genellikle çocukluk döneminde (5-10 yaş arası) belirtiler başlar. Ancak ergenlik döneminde de ortaya çıkabilir. İlaçlar ve davranış terapileri tiklerin yönetiminde kullanılabilir. Her hasta için tedavi planı farklılık gösterebilir. Tourette sendromu, bireylerde farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve belirtiler zamanla değişebilir. Tanı ve tedavi süreci, uzman bir doktor tarafından yönlendirilmelidir.
Tourette Sendromu Neden Olur?
Genetik yatkınlık gösterebilir. Ailesinde Tourette sendromu olan bireylerde bu sendromun görülme olasılığı daha yüksek olabilir. Dopamin ve diğer nörotransmitterlerin düzensiz çalışması sendrom ile ilişkilendirilmiştir. Beyin kimyasındaki bu dengesizlikler hareket kontrolü ve tiklerin ortaya çıkmasına yol açar. Bazı çevresel faktörlerin (örneğin strese maruz kalma) semptomları tetikleyebileceği düşünülür.
Araştırmalar, bu durumun olduğu bireylerde düşük derecede inflamasyonun rol oynayabileceğini öne sürer. Beyin yapılarında ve işlevlerinde farklılıklar olabileceği düşünülmektedir. Bu farklılıklar da tiklerin ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir. Ancak, her bireyde etkiyen faktörler farklı olabilir. Tourette sendromu nedenleri tam olarak netleştirilmemiştir. Tedavi genellikle semptomları yönetmeye yöneliktir ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirebilir.
Tourette Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, semptomların ne zaman başladığını, ne sıklıkla ortaya çıktığını değerlendirmek için hasta veya ailenin detaylı bir öyküsünü alır. Ayrıca, fizik muayene sırasında diğer nörolojik belirtiler de araştırılır. Tourette sendromu teşhisinde spesifik laboratuvar testleri yoktur. Ancak, bazı durumlarda doktor diğer sağlık sorunlarını dışlamak için kan testleri veya görüntüleme testleri isteyebilir. Sıklıkla diğer psikiyatrik bozukluklarla birlikte görülebilir. Bu nedenle, doktor hastanın psikiyatrik durumunu da değerlendirir.
Sendrom tanısında, semptomların en az 1 yıl süreyle devam ettiği ve genellikle 21 yaşından önce başladığı göz önünde bulundurulur. Ancak, bu kriter mutlaka her hasta için geçerli değildir. Teşhis süreci kişiden kişiye değişebilir. Tam bir değerlendirme için genellikle uzman bir nörolog veya psikiyatrist tarafından yapılır. Eğer tourette sendromu düşünülüyorsa, bir uzmana danışarak doğru teşhis ve yönetim planı belirlenmelidir.
Tourette Sendromu Tedavi Yöntemleri
Tourette sendromu semptomlarını yönetmek önemlidir. Bunun için antipsikotik ilaçlar, dopamin antagonisti ilaçlar veya diğer ilaçlar kullanılabilir. İlaçlar tiklerin yoğunluğunu ve sıklığını azaltabilir. Bilişsel davranışçı terapi ve davranışçı terapi gibi terapi yöntemleri, tiklerin kontrol altına alınmasına yardımcı olur. Terapiler, tiklerle baş etme becerilerini geliştirmeye odaklanır. Derin beyin uyarımı, şiddetli ve tedaviye dirençli durumlarda kullanılan cerrahi bir yöntemdir.
Beyindeki belirli bölgelere elektriksel stimülasyon uygulayarak semptomları kontrol etmeyi amaçlar. Beslenme düzeninin semptomları hafifletmede etkili olabileceği düşünülmektedir. Tourette sendromu olan bireyler ve aileleri için eğitim ve destek gruplarına katılmak önemlidir. Semptomların yönetiminde ve yaşam kalitesini artırmada yardımcı olabilir. Tedavi semptomların şiddeti ve bireyin yaşam kalitesi göz önünde bulundurularak kişiselleştirilir. Her hasta için en uygun tedavi yöntemi uzman tarafından belirlenmelidir.